Turkey in the Context of United States and European Energy Security

"Nuzhet Cem OREKLI" Turkey’s role as a key energy transit country in the Post-Soviet era was largely conferred on Ankara by Washington. The very concepts that were used to depict Turkey’s newly acknowledged importance such as “Multiple Pipelines” and “East-West Transportation Corridor” were frequently pronounced by the senior officials in the Clinton administration at keynote speeches in Washington D.C. or at testimonies before the Senate Relations Committee. ! Multiple Pipelines – a number of complementary routes that reduce dependence on any one export option4. The pursuit of this strategy by the U.S. aimed to ensure: the spreading of influence and profits among the regional powers, promotion of competition, efficiency, and reduce the risk of supply disruptions in any single area5. ! East- West Transportation Corridor – a strategic hydrocarbon export corridor from the Caspian Region to Western markets via Georgia and Turkey. This comprised construction in parallel of the Baku-Tblisi-Ceyhan (BTC) Oil Pipeline, Baku-Tblisi-Erzurum Gas Pipeline6 and Trans-Caspian Gas Pipeline. In the past, the notions mentioned above could have been considered primarily within the framework of decreasing the Caspian countries’ dependence on Russia, by the construction of additional oil and gas export pipelines that by-passed Russia. However, in the Post-September 11 world in which U.S.- Russia Energy Co-operation has become the new fashion of the day in Washington D.C., it is now imperative to focus on Turkey’s function in the context of U.S. Energy Security policy. The main pillars of U.S. Energy Security Policy that are relevant for U.S.-Turkish relations can be outlined as follows: ! Reducing Dependence on Persian Gulf Oil Supplies: Today, the U.S. imports over 50% of its oil, compared to 36% at the time of the 1973 oil crisis.7 The U.S. has tried to reduce its dependence on Persian Gulf oil supplies by a diversification policy of shifting its imports to the Western hemisphere, North Sea and West Africa. However, the U.S. Energy Information Administration projects this import dependency to rise to 60% in the year 2010, of which two thirds will be supplied from the Persian Gulf. Oil supplies from the Caspian region are expected to have a marginal effect on the Middle East’s share of oil exports. Nevertheless, the U.S. will actively continue to push for the access of Caspian oil supplies to world markets, especially through Turkey. The U.S. will also try to ensure that a portion of future Iraqi oil supplies access world markets via the Mediterranean and Red Sea. ! Preventing Supply Disruptions: As the recent events in Venezuela and Nigeria have demonstrated, the principal security concern is not a global physical shortage in oil supplies, but a crisis in any area that can disrupt supplies and cause economic distortion.8 The principal way of limiting the effect of such disruptions is by increasing the number of energy suppliers, including those from the Caspian region. Transit countries with a good track record for security and reliability, such as Turkey, are also important in this respect. ! Surplus Capacity: The availability of spare production capacity among certain oil suppliers, most notably Saudi Arabia, has in the past allowed to cushion the effects of oil supply disruptions elsewhere. In the last twenty years, spare capacity has deteriorated rapidly, decreasing from 25% in 1985 and 8% in 1990 to around 2% of global demand in 2001.9 Iraq could emerge as a quasi-surplus supplier in the next decade, with a portion of its production accessing world markets via Turkey. As in many other instances, Brussels discovered Turkey’s role as a key energy transit country, long after such a vision was first transcribed in Washington. The Green Paper, titled “Towards a European Strategy for the Security of Energy Supply,” adopted by the European Commission in November 2000 states that “particular attention should be given to transit states such as Turkey in the context of transport routes that will be necessary for the full exploitation of the resources of the Caspian Sea.”10 The Green Paper also emphasises that “the construction of new oil and gas pipelines will make it possible to import oil and gas from the Caspian Sea basin and the southern Mediterranean, thereby improving security of supply by diversifying geographic sources of supply.” The EU’s strong interest in strengthening new supply networks should be assessed based on the following realities facing the Union as outlined in the Green Paper: ! The EU currently imports 50% of its energy requirements (compared to 24% in the U.S.), 76% of its oil demand, and 40% if its natural gas consumption. ! Overall energy dependence of the EU could reach 70% within 20 to 30 years. In the case of oil, dependence could reach 90%, for gas 70%. ! In 2020 OPEC is expected to cover 50% of the EU’s oil needs. ! Geographical diversification of the EU’s gas supplies is desirable as long as 41% of imports are from Russia and almost 30% from Algeria. ! Enlargement will only serve to reinforce EU’s energy dependence. Driven by need to reduce the potential gas surplus in Turkey and the desire to serve as a transit country for gas supplies from the Caspian and Middle East to Europe, BOTAS has embarked on developing various schemes, including the construction of an Interconnector with Greece and a pipeline to Austria via the Balkans. These are encouraging steps pursued in co-operation with the national gas companies in the region. However, even if the forerunner projects prove to be successful, in the long term the delivery of substantial volumes of gas supplies to Europe from the Caspian and Middle East through Turkey will ultimately depend on the competitiveness of such options, especially vis-à-vis Russian supplies. Security of supply may be on the agenda of bureaucrats and policy makers in Brussels, but price will continue to be the prime factor for the European consumer. On the other hand, it is important to realise that success in such export schemes will act as a catalyst for more major ones, since markets become more readily available once the infrastructure is in place.

Turkey’s Energy Profile

With a rapidly growing economy Turkey has become one of the fastest growing energy markets in the world. Turkey has been experiencing rapid demand growth in all segments of the energy sector for decades. Recent forecasts indicate that the growth trend of 6-8 % per year will prevail in the energy sector in the following years. The primary energy consumption, which reached around 92 million tons of oil equivalent (toe) in 2006 will rise to 126 million toe in 2010 and 222 million toe in 2020. The limits of Turkey’s domestic energy sources in light of its growing energy demand have resulted in dependency on energy imports, primarily of oil and gas. At present, around 30 % of the total energy demand is being met by domestic resources, while the rest is being satisfied from a diversified portfolio of imports. Turkey attaches utmost priority to further diversification of imports in both type and origin. Exploration and production activities are also being intensified in this context. Turkish energy policy has made impressive progress after the Helsinki Summit of 1999 where Turkey was declared a candidate for accession to the EU. Turkey attaches great importance to more efficient and rational functioning of the energy sector for promoting the competitiveness of the national economy. Substantial progress has been achieved in restructuring and liberalizing the Turkish electricity and gas markets in pursuance with the EU Directives for the purpose of integration with the EU Internal Energy Market, since the enactments of the Electricity and Natural Gas Market Laws in 2001. With the Petroleum and LPG Market Laws, competition oriented mechanisms has been put into place. An independent regulator, The Energy Market Regulatory Authority (EMRA) has been established to be in charge of regulation and supervision of the electricity, gas, petroleum and LPG markets. Concerning renewable energy sources, the Law on the Utilization of Renewable Energy Sources for the Purposes of Generating Electricity has been adopted in 2005 for promoting electricity production from the renewable energy sources in liberalized energy markets. In order to use energy efficiently, prevent waste, mitigate the burden of energy costs on the economy, and increase the efficiency in the use of energy resources and to protect the environment, the Energy Efficiency Law was enacted on 2 May 2007. Turkey aims at fully utilizing its indigenous hard coal and lignite reserves, hydro and other renewable resources such as wind and solar energy to meet the demand growth in a sustainable manner. Integration of nuclear energy into the Turkish energy mix will also be one of the main tools in responding to the growing electricity demand while avoiding increasing dependence on imported fuels. The Law on Construction and Operation of Nuclear Power Plants and Energy Sale (no. 5710) has been adopted on 21 November 2007. The Law on Construction and Operation of Nuclear Power Plants and Energy Sale (no. 5710) has been come into force on 21 November 2007. Our intention is to establish around 5,000 MW of nuclear capacity by 2015. Nuclear power should initially constitute 5 to 6 % of Turkey’s total electricity generation. The tender period for the first nuclear power plant ended on 24 September 2008. The proposal of Atomstroiexport-Inter Rao – Park Teknik Consortium is being evaluated by the relevant authorities. The companies are expected to comply with the 9 criteria of the Turkish Atomic Agency

Enerji Yoğunluğu Nedir?

Enerji verimliliğinin önemli göstergelerinden birisi enerji yoğunluğudur. Enerji yoğunluğu, GSYİH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) başına tüketilen birincil enerji miktarını temsil eden ve tüm dünyada kullanılan bir göstergedir. Genellikle 1000$’lık hasıla için tüketilen TEP (ton petrol eşdeğeri) miktarı, uluslararası yayınlarda enerji yoğunluğu göstergesi olarak tercih edilmektedir. Burada TEP; çeşitli enerji kaynaklarının miktarlarını tanımlamak için kullanılan kg, m3, ton, kWh gibi farklı birimleri aynı düzlemde ifade etmeye yarayan bir tanımdır. 1 TEP, 1 ton petrolün yakılmasıyla elde edilecek enerjiye tekabül etmektedir ki, bu da yaklaşık 107 Kcal (kilokalori)’ye, 41,8x109 joule’e ve 11,6x103 kWh’a karşılık gelmektedir. Bu durumda, bir ülkenin enerji yoğunluğu ne kadar düşükse, o ülkede birim hasıla üretmek için harcanan enerji de o kadar düşük demektir ki, bu da enerjinin verimli kullanıldığına işaret etmektedir. Enerji yoğunluğu göstergesi içinde ekonomik çıktı, enerji verimliliğindeki artış veya azalma, yakıt ikamesindeki değişimler birlikte ifade edilmektedir ve değişimlerin tek tek bu gösterge içinde ayırt edilmesi mümkün değildir. Bununla birlikte enerji yoğunluğu, dünyada enerji verimliliğin takip ve karşılaştırılmasında yaygın olarak kullanılan bir araçtır. “Farklı ülkelerdeki enerji durumlarının ekonomik durumlarıyla bağlantılı olarak karşılaştırılması için iki temel indikatör kullanılmaktadır: birim hasıla başına enerji (birincil ya da nihai) tüketimi ve toplam enerji (birincil ya da nihai) tüketiminin GSYİH’ya oranıyla bulunan enerji yoğunluğu. Enerji yoğunluğu seviyeleri ise iki temel faktöre bağlıdır: ekonomik faaliyetin yapısı ve farklı enerji kullanımları için enerji verimliliği seviyesi.” Genellikle enerji yoğunluğu yaklaşımlarında, bir ülkenin artı ya da eksi parasal değiş tokuşunu gösteren GSYİH esas alınmaktadır. Bu indikatörün kullanılması bazı sorunlara yol açabilmektedir, özellikle enerji açısından GSYİH’nın seviyesinden ziyade bileşenlerinin önemli olduğu düşünüldüğünde muhtemel zorluklar daha iyi anlaşılabilir; ama yine de evrensel ölçekli en önemli karşılaştırma ölçütünün halen enerji yoğunluğu olduğunu söylemek mümkündür. Enerji yoğunluğuyla ilgili küresel ölçekli veriler incelendiğinde, ülkeler arasında ciddi farklılıklar olduğu, bu farklılıkların da gelişmişlik düzeylerinden kaynaklandığı görülmektedir. EIA’in 2002 yılı değerlendirmelerinde, “Enerji Yoğunluğu” başlığı altında şu hususlara yer verilmektedir: “Sanayileşmiş ülkelerde enerji yoğunluğunun 1999 ile 2020 yılları arasında, hemen hemen 1970 ile 1999 yılları arasındakine benzer bir iyileşmeyle yıllık %1,3’lük bir gelişme (azalma) göstereceği beklenmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde, umulan ekonomik genişlemenin hayat standardını yükseltmesinin bir sonucu olarak, ülkelerin ekonomilerinin gelişmiş ülke ekonomilerine daha fazla benzeyeceği ve enerji yoğunluğunun yıllık %1,2 civarında gelişme göstereceği tahmin edilmektedir. Yaklaşık otuz yıldır eski Sovyet cumhuriyetleri ile Doğu Avrupa ülkelerinde, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin çok üzerinde bir enerji yoğunluğu oluşmaktadır. Tahmin ufku içerisinde, bu ülkelerde 1990’larda yaşanan ekonomik ve sosyal gerilemenin düzelmesiyle birlikte, enerji yoğunluğunun da gelişme göstermesi beklenmektedir; bununla birlikte, enerji yoğunluğunun 2020 yılında hâlâ gelişmekte olan ülkelerin iki katı ve gelişmiş ülkelerin beş katı düzeyinde olacağı düşünülmektedir.” Aynı çalışmanın “Enerji Yoğunluğunda Yönelimler” başlığı altında ise, enerji yoğunluğunu doğrudan etkileyen enerji talebi ile büyüme arasındaki ilişkinin (talep esnekliğinin) gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler bazında farklılık göstermesinin sebebi, şu ifadelerle anlatılmaktadır: “Ekonomik büyüme ve enerji talebi birbiriyle bağlantılıdır, ama bu bağlantının gücü bölgelere ve ekonomik gelişmişlik düzeyine göre değişmektedir. Bugüne kadarki durum göstermektedir ki, sanayileşmiş ülkelerde enerji talebi ekonomik büyümenin gerisinde kaldığından bu bağ görece zayıftır. Gelişmekte olan ülkelerde ise, enerji talep büyümesinin ekonomik genişleme oranını takip etme eğiliminden dolayı, geçmişte talep ve ekonomik büyüme arasında yakın bir ilişki olmuştur. (…) Belirli bir bölgede ekonomik gelişmenin düzeyi ve insanların yaşam standartları, ekonomik büyüme ve enerji talebi arasındaki ilişkiyi doğrudan etkilemektedir. Yüksek hayat standartlarının olduğu gelişmiş ekonomilerde birim hasıla başına enerji kullanımı görece yüksektir, fakat bu ekonomilerde birim hasıla başına enerji kullanımı sabit kalma veya çok yavaş değişme eğilimindedir; enerji kullanımındaki artış da istihdam ve nüfus artışıyla bağlantılı olma eğilimindedir.” Bir ülkenin gelişmişlik düzeyi, enerji açısından iki temel göstergeyle izlenebilir. Bunlardan biri kişi başına enerji tüketimidir, diğeri ise enerji yoğunluğudur. Kişi başına enerji tüketiminin yüksek olması, hem ülkedeki ekonomik faaliyetlerin canlılığını, hem de (ulaşım araçlarının çokluğundan elektrikli aletlerin yaygınlığına ve yüksek konforlu barınma imkânlarına kadar geniş bir alanda) refah düzeyinin yüksekliğini gösterir. Enerji yoğunluğunun düşüklüğü ise, aynı miktar enerjiyle daha çok katma değer üretilmesini simgeler. Bu durumda bir ülkede enerji açısından gelişmişliğin ideal şartı, kişi başı enerji tüketiminin yüksek ve enerji Kişi başına enerji tüketimleri incelendiğinde, Türkiye’nin kişi başına enerji tüketiminin dünya ortalamasının altında olduğu görülmektedir. OECD ülkelerinin toplam kişi başına enerji tüketimleri ortalaması ise, Türkiye’deki değerin (1.056 KEP) dört katından fazladır.